راهکارهای درمان اگزما دست و معرفی بهترین پماد و کرم

اگزما دست یکی از مشکلات شایع در فصول سرد است که دلایل متنوعی دارد و با رعایت برخی نکات می‌توان از آن پیشگیری و علائم آن را کنترل کرد. در ادامه این مقاله، دلایل ایجاد اگزمای دست و روش‌های مختلف پیشگیری و درمان آن را بررسی خواهیم کرد. همچنین، چند کرم و پماد مناسب برای کمک به بهبود علائم این مشکل معرفی می‌کنیم.

اگزمای دست چیست؟

اگزمای دست، که با نام درماتیت دست هم شناخته می‌شود، یک بیماری پوستی متداول است که معمولاً تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد و تشدید می‌شود. این مشکل به‌ویژه در افرادی که در معرض مواد شیمیایی، شوینده‌ها و محرک‌های پوستی هستند، بیشتر دیده می‌شود؛ از جمله افرادی که در نظافت، آشپزی، آرایشگری، و بخش‌های بهداشتی و درمانی فعالیت می‌کنند.

این نوع از اگزما که به دلیل تماس با محرک‌های شیمیایی ایجاد می‌شود، با دیگر انواع اگزما مثل درماتیت آتوپیک یا اگزمای نومولار متفاوت است و به ندرت در کودکان دیده می‌شود. از آنجایی که اگزما مسری نیست، نمی‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود؛ با این حال، علائم آن می‌تواند در اعتمادبه‌نفس فرد تأثیر بگذارد و در موارد شدید، برخی فعالیت‌های روزانه را دشوار سازد.

علائم اگزما دست

اگزمای دست معمولاً با علائمی چون خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست دست همراه است. در برخی موارد، نوع خاصی از اگزما به نام پومفولیکس یا اگزمای دیسیدروتیک ایجاد می‌شود که با تاول‌های کوچک و خارش‌دار در کف دست همراه است. این نوع از اگزما بیشتر در میان زنان شایع است و برای درمان آن باید به متخصص پوست مراجعه شود.

پوسته پوسته شدن، پولکی شدن و بلند شدن پوست دست
قرمزی
خارش پوست در نواحی آسیب‌دیده
درد
خشکی شدید پوست

نوع خاصی از اگزمای دست به نام پومفولیکس (pompholyx) یا اگزمای دیسیدروتیک (dyshidrotic) وجود دارد که باعث ایجاد تاول‌های کوچک و خارش‌دار در کف دست می‌شود. اگزمای دیسیدروتیک بیشتر در زنان دیده می‌شود. برای درمان این نوع از اگزمای دست باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

علت اگزما دست چیست؟

اگزما واکنشی است که به نظر می‌رسد ناشی از فعالیت بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن باشد و معمولاً به محرک‌های محیطی مانند مواد شیمیایی، شوینده‌ها و عوامل استرس‌زا واکنش نشان می‌دهد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که فیلاگرین کمتری دارند، بیشتر در معرض اگزما و عفونت‌های پوستی قرار می‌گیرند.

از عوامل تشدیدکننده‌ی اگزمای دست می‌توان به مواد شیمیایی، شستن مکرر دست‌ها، استرس، و تغییرات دمایی اشاره کرد. برخی افراد به دلیل فعالیت شغلی خود، به‌طور مداوم با آب، مواد شوینده و محرک‌های محیطی در تماس هستند که این شرایط می‌تواند خطر ابتلا به اگزمای دست را افزایش دهد.

مواد شیمیایی و عوامل محرک

افرادی که به طور مداوم در تماس با آب، حلال‌ها، مواد شوینده، سایر مواد شیمیایی، دماهای مختلف یا اصطکاک هستند، بیشتر در معرض ابتلا به اگزمای دست قرار دارند. برای مثال، این مشکل در کارکنان حوزه بهداشت و درمان، آرایشگران، نظافتچی‌ها، کارگران ساختمانی، آشپزها و کارگران تولیدی بیشتر دیده می‌شود.

آب

شستن و خشک کردن مکرر دست‌ها می‌تواند خطر بروز اگزمای دست را افزایش دهد. حتی زمانی که دست‌ها خشک می‌شوند، کمی آب روی پوست باقی می‌ماند و با تبخیر آن، چربی طبیعی پوست کاهش می‌یابد. شستن مداوم دست‌ها با آب داغ می‌تواند چربی‌های پوست را بیشتر کاهش داده و به اگزما منجر شود. بنابراین، بهتر است از آب ولرم به‌جای آب داغ استفاده کنید. شست‌وشوی مکرر دست‌ها و ضعیف شدن سد پوستی نیز می‌تواند احتمال بروز آلرژی را افزایش دهد.

استرس

در زمان استرس، بدن هورمون‌های کورتیزول و اپی‌نفرین ترشح می‌کند که با سرکوب سیستم ایمنی باعث التهاب پوست می‌شوند. در برخی موارد، استرس شدید می‌تواند به اگزمای دیسیدروتیک منجر شود که با تاول‌های خارش‌دار روی پوست همراه است.

سرمای هوا و کم‌آبی بدن

هوای خشک و تغییرات ناگهانی دما در فصل زمستان می‌تواند منجر به خشکی پوست و تشدید اگزما شود. حتی حضور طولانی‌مدت در محیط‌های بسیار گرم نیز می‌تواند باعث خشکی پوست شود.

چه کسانی به اگزمای دست مبتلا می‌شوند و چرا؟

برخی از انواع اگزما، به‌ویژه موارد شایع آن، در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. اگزمای دیسیدروتیک نیز در میان بزرگسالان جوان‌تر، به‌ویژه افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال، بیشتر شایع است. این نوع اگزما ممکن است به‌صورت مقطعی بروز کند و پس از بهبودی مجدداً عود کند.

عوامل متعددی می‌توانند اگزمای دست را تشدید کنند. فلزاتی مانند نیکل و استرس از محرک‌های رایج آن هستند. مواد شوینده، به‌ویژه مواد لباسشویی، می‌توانند به شدت این مشکل بیفزایند. آلرژی‌های فصلی مانند تب یونجه و هوای گرم و مرطوب نیز می‌توانند در تشدید اگزما نقش داشته باشند. عرق کردن کف دست یا فعالیت‌هایی مانند آرایشگری و شغل‌هایی که مستلزم شست‌وشوی مکرر دست‌ها هستند، نیز از عوامل مهم این عارضه محسوب می‌شوند.

روش‌های درمان اگزمای دست

اولین و مهم‌ترین اقدام برای درمان اگزمای دست، شناسایی و اجتناب از عوامل تحریک‌کننده است. مراقبت‌های روزانه از پوست و استفاده از کرم‌ها و پمادهای مرطوب‌کننده به کنترل و پیشگیری از علائم کمک می‌کند. در صورت ناشناخته بودن علت اصلی اگزما، ممکن است پزشک تست‌های حساسیت را توصیه کند.

درمان‌های دارویی شامل استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی، مهارکننده‌های کلسینورین، آنتی‌هیستامین‌ها، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و مرطوب‌کننده‌های قوی است. همچنین درمان‌های طبیعی نظیر استفاده از کمپرس مرطوب، ژل آلوئه‌ورا، عسل، روغن نارگیل و روغن آفتابگردان نیز می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند.

نکات اساسی برای کنترل اگزمای دست

شست‌وشو با آب ولرم: هنگام شستن دست‌ها، به‌جای آب داغ از آب ولرم استفاده کنید و از شوینده‌های بدون عطر استفاده کنید.
خشک کردن دست‌ها با دقت: دست‌ها را به آرامی و بدون مالش با حوله خشک کنید. تنها حوله را روی دست بگذارید و بردارید تا رطوبت گرفته شود. سپس سریعاً کرم مرطوب‌کننده بزنید، به‌خصوص اگر دچار اگزمای کف دست هستید.
انتخاب مرطوب‌کننده مناسب: بهترین مرطوب‌کننده‌ها، انواعی هستند که چربی بیشتری دارند، مانند کرم‌ها و پمادها. برای یادآوری، یک کرم مرطوب‌کننده کنار هر روشویی قرار دهید.
جایگزین‌های شست‌وشو: اگر نیاز به ضدعفونی کامل نیست، از ژل‌های دست بدون نیاز به آب استفاده کنید. شوینده‌ها و پاک‌کننده‌های آنتی‌باکتریال حاوی الکل و حلال را تنها در صورت ضرورت مصرف کنید، به‌ویژه در زمان عود اگزما.
استفاده از دستکش: همیشه دستکش نخی همراه داشته باشید و برای کارهای روزمره، مانند گذاشتن لباس در ماشین، از آن‌ها استفاده کنید. دستکش‌ها را با شوینده‌های بدون رنگ و عطر بشویید.
دستکش‌های بدون انگشت: اگر اگزمای انگشت ندارید، انگشت دستکش را ببرید تا راحت‌تر باشید، یا در فصول گرم از دستکش‌های بدون انگشت استفاده کنید.
کار با مواد مرطوب: برای کار با مواد مرطوب، دستکش نخی را زیر دستکش وینیل بپوشید. پس از هر کار، دستکش‌ها را بیرون بیاورید و دست‌ها را خشک کنید.
استفاده از دستکش یکبار مصرف: هنگام کار با مواد غذایی محرک مانند سیب‌زمینی، پیاز، گوشت، مرکبات و گوجه، از دستکش یک‌بار مصرف استفاده کرده و پس از اتمام کار، آن را دور بیندازید.
شامپو زدن با دستکش: هنگام شستن موها، از دستکش استفاده کنید تا پوست دست در معرض مواد محرک شامپو قرار نگیرد.
برداشتن انگشتر و حلقه: پیش از شستن دست‌ها و انجام کارهای خانگی، انگشترها را درآورید؛ مواد محرک ممکن است زیر انگشترها جمع شوند و سبب تحریک اگزما شوند.
شست‌وشو با ماشین: برای شستن لباس و ظروف، از ماشین لباس‌شویی و ظرف‌شویی استفاده کنید. در صورت نیاز به شست‌وشو با دست، از دستکش‌های بلند استفاده کنید.
استفاده از وازلین و دستکش در شب: پس از بهبودی اگزما، قبل از خواب وازلین به دست‌ها بزنید و دستکش بپوشید تا پوست در طول شب تغذیه شود.

نکاتی برای پیشگیری از اگزمای دست در محیط کار

برای جلوگیری از بروز یا تشدید اگزما در محیط کار، می‌توانید این نکات را رعایت کنید:

پرهیز از مواد محرک: تا حد امکان از تماس با مواد محرک اجتناب کنید، از جمله شوینده‌های صنعتی، محصولات آنتی‌باکتریال و شوینده‌های بدون نیاز به آبکشی. این محصولات اغلب حاوی الکل و حلال‌ها هستند که می‌توانند اگزما را تشدید کنند.
استفاده از دستکش مناسب: در صورت لزوم، دستکش‌هایی با پوشش داخلی نخی انتخاب کنید یا یک دستکش نخی زیر دستکش‌های لاستیکی یا پلاستیکی بپوشید. دستکش‌های نخی را مرتباً بشویید تا از تجمع آلودگی جلوگیری شود.
به همراه داشتن محصولات مراقبتی: همیشه یک شوینده دست ملایم، کرم مرطوب‌کننده، و داروهای مورد نیازتان را همراه داشته باشید تا به محض نیاز از آن‌ها استفاده کنید.
تمیزی محیط کار: لباس‌ها، دستکش‌ها، ابزارها و سطوح کار خود را تمیز نگه دارید تا از تماس با آلودگی و مواد تحریک‌کننده جلوگیری کنید.
مراقبت از زخم‌های دست: هر زخمی، حتی اگر کوچک باشد، را به‌موقع درمان کنید و حتماً روی آن را بپوشانید تا از تماس با مواد محرک و عوامل آلرژی‌زا محافظت شود.

با رعایت این موارد، احتمال ابتلا به اگزما دست در محیط کار کاهش می‌یابد و می‌توانید دست‌های خود را بهتر محافظت کنید.

بهترین پماد برای جای جوش صورت چیست؟

درمان دارویی اگزمای دست

درمان‌های دارویی می‌توانند به تسکین علائم و کنترل اگزمای دست کمک کنند. برای دریافت درمان مناسب، مشاوره با پزشک ضروری است. برخی از درمان‌های دارویی شامل موارد زیر هستند:

کورتیکواستروئیدهای موضعی: این کرم‌ها یکی از گزینه‌های رایج درمان اگزما هستند و التهاب و خارش را کاهش می‌دهند. با این حال، برخی از این کرم‌ها ممکن است باعث نازک شدن پوست یا عوارض جانبی دیگری شوند، بنابراین باید تحت نظر پزشک استفاده شوند.
مهارکننده‌های کلسینورین: این داروها به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند، بدون اینکه باعث نازک شدن پوست یا عوارض جانبی مشابه شوند. این درمان‌ها ممکن است برای افرادی که نمی‌خواهند از کورتیکواستروئیدها استفاده کنند، مفید باشند.
قرص‌های آنتی‌هیستامین: این داروها برای کاهش خارش مؤثر هستند و در صورتی که آرام‌بخش باشند، ممکن است خواب‌آلودگی ایجاد کنند. مصرف آن‌ها ممکن است تنها قبل از خواب توصیه شود.
آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: این آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان عفونت‌های باکتریایی و زخم‌های باز مرتبط با اگزما کمک می‌کنند. با این حال، استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند وضعیت اگزما را بدتر کند، بنابراین توصیه می‌شود ابتدا با پزشک مشورت کنید.
درمان UV: نور ماوراء بنفش (UV) می‌تواند به کاهش التهاب و خارش در موارد ملایم اگزما کمک کند. این درمان بیشتر برای کودکان و بزرگسالان با اگزمای دست ملایم مؤثر است.
پمادهای ضد باکتری: این پمادها برای درمان عفونت‌های ناشی از اگزما استفاده می‌شوند. به‌ویژه برای زخم‌ها و پوست ترک‌خورده مؤثر هستند.
مرطوب‌کننده‌های بر پایه‌ی وازلین یا گلیسیرین: این مرطوب‌کننده‌ها به ترمیم پوست خشک و ترک‌خورده کمک می‌کنند. پس از شستن دست‌ها، آن‌ها را خشک کنید و سپس از این مرطوب‌کننده‌ها استفاده کنید. پوشیدن دستکش برای مدت ۳۰ دقیقه بعد از استفاده، تأثیر بهتری دارد.
داروهای بیولوژیک: این داروها که از مولکول‌های پیچیده‌ای مشتق از موجودات زنده تولید می‌شوند، می‌توانند در درمان اگزما مؤثر باشند. نمونه‌هایی از این داروها شامل gusacitinib و dupilumab هستند.

در هر صورت، برای انتخاب درمان مناسب و جلوگیری از عوارض جانبی، مراجعه به پزشک ضروری است.

درمان‌های طبیعی اگزمای دست

در کنار درمان‌های دارویی، برخی درمان‌های طبیعی می‌توانند به کاهش علائم اگزمای دست کمک کنند یا احتمال بروز آن را کمتر کنند. این درمان‌ها معمولاً در کاهش التهاب و خارش مؤثر هستند و می‌توانند به بهبود وضعیت پوست کمک کنند. برخی از این درمان‌ها عبارتند از:

کمپرس‌های مرطوب: استفاده از کمپرس‌های مرطوب می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین خارش کمک کند. این کمپرس‌ها به پوست رطوبت رسانده و آن را آرام می‌کنند.
ژل آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا خاصیت ضد باکتریایی و ضد میکروبی دارد. این ماده به تسکین التهاب و بهبود زخم‌های ناشی از اگزما کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که آلوئه‌ورا می‌تواند در بهبود پوست‌های آسیب‌دیده مؤثر باشد.
عسل: عسل به دلیل خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی خود می‌تواند در کاهش ضایعات اگزما و بهبود زخم‌ها و سوختگی‌ها کمک کند. این ماده طبیعی به ترمیم پوست آسیب‌دیده کمک می‌کند و باعث کاهش التهاب می‌شود.
مرطوب کردن منظم پوست: مرطوب کردن پوست به‌طور منظم می‌تواند خشکی را از بین ببرد و به تقویت سد پوستی کمک کند. این امر می‌تواند از ایجاد عفونت‌ها جلوگیری کند و پوست را نرم و لطیف نگه دارد.
روغن نارگیل: روغن نارگیل حاوی اسید لوریک است که خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی دارد. این روغن می‌تواند به عنوان یک مرطوب‌کننده طبیعی برای پوست استفاده شود و به کاهش التهاب و خارش کمک کند.
روغن آفتابگردان: روغن آفتابگردان خواص ضد التهابی و ترمیم‌کننده‌ی زخم دارد. استفاده از این روغن به‌ویژه بعد از حمام می‌تواند به نرمی و رطوبت پوست کمک کند و به ترمیم آسیب‌های ناشی از اگزما کمک کند.
مکمل‌های روغن ماهی: تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین می‌تواند التهاب پوست را کاهش دهد. این مکمل‌ها می‌توانند به تسکین اگزما و بهبود سلامت پوست کمک کنند.

با استفاده از این درمان‌های طبیعی، می‌توانید به کاهش علائم اگزما و بهبود سلامت پوست کمک کنید. البته برای مشاوره دقیق و درمان بهتر، همواره توصیه می‌شود با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید.

عوارض اگزمای دست

اگزما می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد که برخی از آن‌ها به شدت زندگی روزمره فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار می‌دهند:

عفونت‌های باکتریایی: پوست آسیب‌دیده به راحتی می‌تواند به عفونت باکتریایی دچار شود. عفونت‌های ثانویه در نواحی وزیکولی (تاول‌ها) می‌توانند منجر به مشکلات جدی‌تری مانند سلولیت (عفونت پوست و بافت زیرین)، لنفانژیت (عفونت در لوله‌های لنفاوی) و سپتیسمی (عفونت خون) شوند.
تغییرات در ناخن‌ها: اگزما می‌تواند باعث تغییرات ناخوشایند در ناخن‌ها مانند برآمدگی عرضی، ضخیم شدن، تغییر رنگ و حتی ایجاد حفره در ناخن‌ها شود.
مشکلات اجتماعی و روانی: علائم مشهود اگزما، به ویژه خارش و قرمزی پوست، می‌تواند اعتماد به نفس فرد را تحت تأثیر قرار دهد و باعث مشکلات اجتماعی و روانی شود.
اختلال در فعالیت‌های روزمره: اگزما می‌تواند به دلیل خارش شدید، ترک‌خوردگی و پوسته‌پوسته شدن پوست، فرد را از انجام فعالیت‌های روزمره محدود کند.

اگرچه اگزما باعث مرگ نمی‌شود، اما عوارض آن می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و نیاز به مدیریت مداوم داشته باشد.

پماد و کرم‌های مناسب برای درمان اگزمای دست

برای درمان اگزمای دست، استفاده از کرم‌ها و پمادهایی که حاوی مقدار زیادی آب نیستند می‌تواند مؤثرتر باشد. پمادهای چرب مانند وازلین معمولاً بهترین گزینه برای این نوع درمان هستند. در ادامه برخی از کرم‌ها و پمادهای مناسب برای اگزما معرفی می‌شود:

کرم ترمیم‌کننده کنلامکس مدل ضد اگزما: این کرم به ترمیم و تسکین علائم اگزما کمک می‌کند و به کاهش خشکی و التهاب پوست کمک می‌کند.
کرم ترمیم‌کننده اگزاسین مدل eczema-control: این کرم برای کاهش خارش و التهاب پوست‌های خشک و آسیب‌دیده ناشی از اگزما طراحی شده است.
کرم اگزما و ضدخارش هیدرودرم مدل soothing: این کرم به تسکین خارش و التهاب پوست کمک می‌کند و برای درمان اگزما مناسب است.
کرم اگزما درماتین باریج اسانس: این کرم به تسکین علائم اگزما و بهبود وضعیت پوست کمک می‌کند.
کرم اگزما ژیناژن مدل soothing: این کرم برای کاهش التهاب و مرطوب کردن پوست‌های آسیب‌دیده از اگزما استفاده می‌شود.
کرم درمان اگزما اوسرین سری atopi-control: این کرم به کاهش خشکی و التهاب پوست ناشی از اگزما کمک می‌کند و پوست را مرطوب می‌سازد.

استفاده از این کرم‌ها به همراه مراقبت‌های مناسب از پوست می‌تواند به کاهش علائم اگزما و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.

جمع‌بندی

اگزما دست یکی از عارضه‌های پوستی است که در فصل سرما تشدید می‌شود. با نکاتی که در مورد کنترل اگزما گفتیم و استفاده از محصولات معرفی‌شده می‌توانید اگزما را کنترل کنید. اگر تجربه‌ای از درمان و کنترل اگزمای دست دارید در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.

منابع: Nationaleczema , Medicalnewstoday , Emedicine

نوشته راهکارهای درمان اگزما دست و معرفی بهترین پماد و کرم اولین بار در دیجی‌کالا مگ و مجله براکو Berako پدیدار شد.